Nỗi lo bao cấp quanh những dự án nhà xã hội

Câu chuyện khu cư xá cũ một lần nhắc lại hội thảo nhà xã hội Việt Nam bài học quốc tế , ngân hàng Thế giới Bộ Xây dựng tổ chức ngày 12/3. Quốc gia không bỏ tiền đầu tư mà trợ giúp phê duyệt chính sách Thời đại tối cổ dụng đất , giảm thuế VAT đầu ra… thừa nhận thiếu sót thị trường bất động sản tập trung nhiều nhà cao cấp , trong khi sản phẩm cho người nghèo , ngày công thấp lại ít , song Thứ trưởng Bộ Xây dựng ý là ý chí chung giải quyết vấn đề nhà phê duyệt thị trường. Tuy nhiên theo Thứ trưởng , chuyện mua đi bán lại khó xảy ra , thực tiễn , nhà xã hội “ bít ” hết khả năng sinh lời: “ Mua nhà mà đợi 10 năm hay tới 5 năm bán để kiếm lời gáo dài hơn chuôi " , ông Nam nói.

Câu chuyện về các khu cư xá cũ một lần nữa được nhắc lại tại hội thảo về nhà xã hội tại Việt Nam và các bài học quốc tế , do ngân hàng Thế giới và Bộ Xây dựng tổ chức ngày 12/3. Hưng thịnh chuyên gia nhớ lại , thời bao cấp , để được phân nhà , đối tượng xét duyệt cần một loạt "chỉ tiêu". Nhưng rồi sau hàng chục năm , những nhà tập thể cũ xập xệ tại nhiều thành thị lớn như Hà Nội , Thanh Hoá , Hải Phòng… lại là nỗi ám ảnh của nhiều người.

Đây không phải lần đầu tiên câu chuyện này được nhắc tới khi cơ quan công năng mổ xẻ các chính sách nhà xã hội. Cách đây vài năm , khi những dự án này được giới thiệu đến các xứ sở , nhiều lãnh đạo tỉnh vẫn tỏ ra bởi ý là người dân xứ sở vẫn còn chịu tác động hoặc ảnh hưởng rõ rệt xấu với những khối nhà xập xệ , xuống cấp trước đây.

“Bài học từ bao cấp Việt Nam đã thấy quá rõ rồi. Cần ứng dụng thế nào để mọi người tiếp cận được nhà xã hội nhưng tránh màu sắc bao cấp” , ông Nguyễn Quang , đại diện Tổ chức Định cư con người liên hợp quốc ( UN-Habitat ) nói.

Nguồn cung nhà xã hội trong nước còn thấp

san sớt nhận định này , bà Victoria Kwakwa - Giám đốc ngân hàng Thế giới tại Việt Nam ( World Bank ) nhìn nhận , mặc dù Chính phủ đang cố gắng canh tân , song nhà xã hội vẫn còn gặp nhiều thách thức. Nhà cao cấp dư cung nhưng chuye giá rẻ , có chất lượng lại thiếu , cho thấy sự thất bại của thị trường bất động sản.

Theo bà Victoria Kwakwa , tốc độ thành thị hoá của Việt Nam rất nhanh tạo ra nhiều nhu cầu mới về nhà , khiến doanh nghiệp có hoàn cảnh để phát triển nhiều dự án. Tuy nhiên , thị tường lại gặp phải thách thức là có tới 40% dân số ngày công dưới mức nhàng nhàng. “Bởi vậy , vai trò của Chính phủ là phải đảm bảo sân chơi công bình cho cả những doanh nghiệp cũng như người dân tham gia” , lãnh đạo World Bank thẳng thắn.

Số liệu từ cục Quản lý Nhà và Thị trường bất động sản cho thấy , từ năm 1999 , quỹ nhà cả nước khoảng 700 triệu m2 , tương đương 9 , 6 m2 cho một đầu người. Mười năm sau , quỹ nhà đã tăng gấp đôi , diện tích đổ đồng hơn 16 m2. Như vậy , trong hơn 10 năm , quỹ nhà đã tăng , nhưng nguồn cung nhà xã hội vẫn thiếu.

Tại hội thảo , một số doanh nghiệp trong nước ý rằng , để nhà xã hội đến được với người dân thì giá phải rẻ. Chính phủ phải có chính sách về đất cát , trợ giúp Thời đại tối cổ dụng đất , trợ giúp vốn , đẩy nhanh thủ tục để kiệm ước phí tổn cho doanh nghiệp nhằm kéo giá nhà trong nước xuống. Doanh nghiệp mong mỏi Bộ Xây dựng trợ giúp về mặt công nghệ , đồng thời đưa ra mô hình mẫu nhà xã hội trên khoảng diện tích 1.000-2.000 m2 để họ có xác xuất ứng dụng. Doanh nghiệp cũng cho biết cần một cơ chế song phẳng , thắng thắn , công bình tránh "mang tiếng" được bao cấp.

Phát biểu tại diễn đàn , Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam ý rằng các quan điểm không để ý qua biên giới ngại về chuyện bao cấp , bởi khác với dĩ vãng , quốc gia hiện không bỏ tiền đầu tư mà chỉ trợ giúp phê duyệt chính sách như Thời đại tối cổ dụng đất , giảm thuế VAT đầu ra…

nhìn thiếu sót của thị trường bất động sản là tập trung quá nhiều nhà cao cấp , trong khi sản phẩm cho người nghèo , tiền lương thấp lại quá ít , song Thứ trưởng Bộ Xây dựng ý rằng ý chí chung hiện là giải quyết vấn đề nhà phê duyệt thị trường. “Không thể bỏ rơi hay bỏ quên người tiền lương thấp. Bộ Xây dựng tự tin tuyên bố ko tách rời người nghèo ra khỏi cộng đồng” , ông Nam nói.

Theo đại diện Bộ Xây dựng , điều khó trong việc rõ ràng đối tượng được mua nhà xã hội là kiểm chứng tiền lương thưc sự của người dân , điều mà cả Bộ công thương nghiệp , Tài chính cũng chưa làm được. Tuy nhiên theo Thứ trưởng , chuyện mua đi bán lại khó xảy ra , bởi thực tiễn , nhà xã hội đã được “bít” hết khả năng sinh lời: “Mua cái nhà mà đợi 10 năm hay sắp tới là 5 năm rồi mới bán để kiếm lời thì gáo dài hơn chuôi" , ông Nam nói. Ngoại giả , Thứ trưởng Bộ Xây dựng tự tin tuyên bố , còn sự kiểm soát từ cơ quan chủ quản , chính quyền địa phương... Nên không lo chuyện bán đi để hưởng chênh lệch từ nhà xã hội.

Tại hội thảo , nhiều chuyên gia cũng ý rằng để phát triển nhà xã hội , Việt Nam cần Học hỏi thêm kinh nghiệm bên ngoài. Đưa ra kinh nghiệm từ Brazil , đất nước từng thiếu hụt 7 triệu căn hộ , tương đương 20% quỹ nhà cả nước , ông Sameh Naguib Wahba , Giám đốc Ban phát triển thành thị ngân hàng Thế giới cho hay , bí quyết ở chỗ nước này không chỉ trợ giúp nhà mà còn dạy nghề tại chỗ để tăng tiền lương cho người cần lao. “Một khi có việc làm và tiền lương yên ổn , quốc gia sẽ trợ giúp các khoản vay ưu đãi đến 90% giá trị căn hộ. Ở Brazil , việc cấp phép xây dựng nhà xã hội chỉ trong vòng 15 ngày” , ông Sameh Naguib Wahba cho hay.

ngoại giả , các công ti xây dựng nhà xã hội tại Brazil cũng hầu như không phải chịu xui xẻo về chính sách mà chỉ toan tính việc xây dựng các căn hộ ăn nhập với hoàn cảnh sống và khả năng tài chính của người có tiền lương thấp. Chính phủ nước này cũng kết hợp tiêu chuẩn phát triển nhà xã hội với các tiêu chuẩn cải tạo thành thị , xây dựng cơ sở hạ tầng...